«Οι ονομασίες των χορών – Α’ Μέρος»

Κάθε ελληνικός παραδοσιακός και λαϊκός χορός έχει ένα όνομα που δηλώνει την καταγωγή του ή το λόγο για τον οποίο χορεύεται.

Οι ελληνικοί μας χοροί παρουσιάζονται με πολλαπλά ονόματα που αποκτήσανε επηρεαζόμενοι από στοιχεία, κυρίως ιστορικά και κινησιολογικά, από τη θέση και το σχήμα του χορού και ακόμα από τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις, οι οποίες διηγούνται την αγάπη, τον έρωτα, τον ξενιτεμό, τη μοναξιά, τη φύση, τον πόλεμο και την ειρήνη μέσα από το δημοτικό τραγούδι, θυμίζοντας όλες αυτές τις καταστάσεις.

Οι χοροί λοιπόν επηρεάζονται άμεσα τόσο από το προσωπικό επίπεδο ενός ατόμου, αλλά και από το σύνολο μιας κοινότητας ή ενός έθνους.

Α) «Καλαματιανός Συρτός»

Για παράδειγμα, ο χορός Καλαματιανός (συρτός) δηλώνει ότι ο χορός πήρε το όνομά του από την Καλαμάτα, με μουσικό μέτρο 7/8. Το ίδιο όμως μουσικό μέτρο συναντάμε και σε άλλα δημοτικά μας τραγούδια σε ολόκληρη την Ελλάδα, που εκφράζουν επίσης ενδιαφέρουσες καταστάσεις, καθώς και τα βήματα του χορού είναι δώδεκα, όμως με μικρές παραλλαγές κατά περιοχή.

Το γνωστό τραγούδι «Σαν πας στην Καλαμάτα και ‘ρθεις με το καλό…» μας φανερώνει ότι ο χορός χορεύεται και αλλού, αφού αυτός που το λέει δεν είναι εκεί. Το πρώτο πρόσωπο στους στίχους ζητάει από το δεύτερο πρόσωπο, αυτόν που θα ταξιδέψει, μαντήλι καλαματιανό ως δώρο από το βιοτεχνικό κέντρο μεταξιού της Καλαμάτας. Το μαντήλι ήταν σύμβολο αγάπης και πίστης.

Β) «Μηχανικός Καλύμνου»

Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα είναι ο ξακουστός χορός «του μηχανικού» ή αλλιώς των σφουγγαράδων που χορεύεται στην Κάλυμνο. Ο χορός αυτός παρουσιάζει τη νόσο των δυτών, την παράλυση του δύτη, αναπαριστά την προσπάθεια του δύτη να χορέψει και να κερδίσει πίσω τις χαμένες δυνάμεις του.

Γ) «Ο χορός της τράτας» – Μέγαρα

Ο χορός της τράτας στα Μέγαρα αναφέρεται από ερευνητές ότι χορευόταν «την τρίτη ημέρα της εαρινής ισημερίας» στην αρχαία Ελλάδα ως χορός των Πεπλοφόρων προς τιμήν της Θεάς Ήρας. Χορεύτριες με σεμνότητα και σοβαρό ύφος χόρευαν με τη συνοδεία ενός και μόνο χορευτή που έσερνε πρώτος το χορό.

Σήμερα ο χορός αυτός εξακολουθεί να χορεύεται μιμούμενος τον τρόπο των ψαράδων καθώς μαζεύουν τα ψάρια.

Δ) Ο χορός «Γιατρός» – Ήπειρος

Στην Ήπειρο το παραδοσιακό τραγούδι «Γιατρός» ή «δεν μπορώ μανούλα μ’» χορεύεται από άντρες και γυναίκες. Το τραγούδι μιλάει για τον πόνο του έρωτα και την ανάγκη του ερωτευμένου/ης για να γίνει καλά, ζητώντας το γιατρό.

Ε) Ο χορός «Μενούσης» – Ήπειρος

«Ο Μενούσης» είναι ένα δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται στην παρέα του Μενούση, του Μπιρμπίλη και του Μεχμέτ Αγά, την περίοδο της τουρκοκρατίας στην Ήπειρο. Με το κρασί και το φαγοπότι γλεντούσαν και όταν άναψε το γλέντι κάποιος αναφέρθηκε και στις όμορφες γυναίκες και συγκεκριμένα στην όμορφη γυναίκα του Μενούση που τη συνάντησε στο πηγάδι που έπαιρνε νερό.

Το γνωστό αυτό τραγούδι μας μαρτυρά την ζήλεια που ένοιωσε ο Μενούσης και μέσα από το μεθύσι του οδηγήθηκε ανεξέλεγκτα στο να αφαιρέσει τη ζωή της γυναίκας του. Όταν πια ξεμέθυστος την άλλη μέρα και μετανιωμένος, ζητά τη λύτρωση και τη συγνώμη, μα είναι αργά αφού η γυναίκα του έχει φύγει απ’ τη ζωή.

Μέσα από το χορό και τα τραγούδια της πατρίδας μας καταλαβαίνουμε τις αξίες στα ήθη και στα έθιμα και τα συναισθηματικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν σε κάθε εποχή οι Έλληνες και αξίζουν την προσοχή μας.

Ξιάρχου Σταματίνα